فردوسی در “منظومه‌ی زال و رودابه” با پرداختی هنرمندانه‌ از عشق و دلدادگی و پاس‌داشتن حرمت‌ها سخن گفته است

سومین جلسه بررسی کهن الگوهای زن در شاهنامه به بررسی شخصیت‌های دو بانوی استثنائی و بی‌نظیر یعنی رودابه و سیندخت گذشت.

حسین شهرستانی در این جلسه حین بازگویی داستان عشق و دلدادگی زال و رودابه، به ویژگی‌های این دو بانوی نمونه نیز اشاره کرد.

وی تصریح کرد: فردوسی در این منظومه‌ی عاشقانه با پرداختی هنرمندانه‌ جزئیاتی همچون عشق و دلدادگی، پاس داشتن حرمت‌ها، ایستادگی به قیمت جان، تلاش عاشق و معشوق برای غلبه بر موانع، شجاعتِ در افتادن با اقتدار پدر و حتی در افتادن با قدرت شاه برای ما سخن گفته‌است.

مدیر گروه حکمت هنر پژوهشکده‌ی فرهنگ و هنر اسلامی اضافه کرد: می‌توان ادعا کرد که نقطه قوت این داستان ارائه شخصیت بانو سیندخت است. سیندخت همسر مهراب کابلی، شاه کابل، زنی باهوش، با تدبیر و خردمند، مهربان، مردم‌مدار و قدرتمند است. در کشورداری به شوهرش مشاوره می‌دهد. با دانایی اثر خشم و کین‌خواهی مردان و حاکمان جنگیِ هر دو طرف را فرو می‌نشاند. به‌عنوان زنی پراحساس، عشق را درک و ستایش می‌کند و در مقام مادری مهربان، از تصمیم دخترش در مقابل حکم ظالمانه همسرش و رسوم و سنت‌ها دفاع می‌کند. برای پیوند این عشق برنامه می‌ریزد و دست به اقدام می‌زند.

شهرستانی در ادامه اظهار کرد: یک َسرِ این عشق رودابه است که از دیدگاه فردوسی دختری بسیار زیبا توصیف شده است؛ آن چنانکه زال، نادیده دل به او می‌بازد و پدرش نیز با دیدن زیبایی او نام یزدان را بر زبان می‌راند تا فرزندش از چشم‌زخم در امان باشد. سر دیگر این عشق زال است که مهراب در توصیف او می گوید: جوانی بلندبالا، برومند و دلاور، سرخ‌روی و سياه‌چشم و سپيدموی که هيبت بيل و زهره شير داشت. مهراب در او خيره ماند و بر او آفرين خواند و با خود گفت: آن‌کس که چنين فرزندی دارد گویی همه جهان از آن اوست.

وی تاکید کرد: اما مشکل بزرگی در وصل این دو عاشق وجود دارد و آن اختلاف نژادی بین آن‌هاست. زال پسر سام و نیای او نریمان از پهلوانان ایران و رودابه از تبار ضحاک، دشمن اسطوره‌ای ایران‌زمین است. اما سرانجام عشق بر کین‌ورزی پیشی می‌گیرد؛ آن‌هم با درایت و تدبیر سیندخت‌بانو مادر رودابه که نه‌ تنها مشکل عشق رودابه و زال، بلکه دشمنی دیرینه دو سرزمین همسایه را برای مدتی طولانی فرو می‌نشاند.

(به قلم زینب باقری)