سارا عرفانی: حضور اجتماعی حضرت معصومه(س) در عصر رضوی تعیین‌کننده و تأثیرگذار است
سارا عرفانی نویسنده کتابی براساس زندگی حضرت معصومه(س) است و بنا به گفته خودش، برای نوشتن این اثر با چالش‌های متعددی روبه‌رو بوده است که مهم‌ترینش کمبود منابع در خصوص زندگی ایشان است.
در کارنامه هنری سارا عرفانی علاوه بر دختر ماه، آثاری چون پنجشنبه فیروزه‌ای با محتوای رضوی به چشم می‌خورد که روایت قصه چند دختر جوان دانشجو است که برای زیارت به مشهد سفر می‌کنند و در این سفر اتفاق‌های زیادی برای آن‌ها می‌افتد. لبخند مسیح، شربت خوشمزه، هدیه ولنتاین و… از دیگر آثار مکتوب او است.
خانم عرفانی، چرا درباره حضرت معصومه(س) آثار مکتوب به‌خصوص در قالب‌های هنری کم داریم؛ با توجه به اینکه ایشان ساکن سرزمین ما هستند و این انتظار وجود دارد که آثار بیشتری برای حضرت نوشته شود؟
حرف شما کاملاً درست است، درباره حضرت معصومه(س) کتاب‌های خیلی کم تألیف شده؛ مهم‌ترین دلیلش این است مستندات و منابع تاریخی درباره ایشان بسیار کم است و در منابع و کتاب‌های تاریخی درباره ایشان خیلی خیلی کم اطلاعات آمده؛ اگر هم اطلاعاتی در کتاب‌ها بوده، بسیاری از آن‌ها حذف و معدوم شده و با توجه به فشار و اختناقی که آن زمان وجود داشته، اجازه داده نشده این اطلاعات به دوره‌های بعد منتقل شود. پس خیلی از این اطلاعات به ما نرسیده و نتیجه آنکه نوشتن درباره ایشان به دلیل خلأ اطلاعات بسیار سخت است.
شما در کتابتان چطور این مشکل کمبود منابع را حل کردید؟
من هم با این مشکل بزرگ مواجه بودم ولی خیلی تحقیق کردم و با بزرگانی که در زمینه تاریخ اسلام مطالعه داشتند، مدام گفت‌وگو داشتم تا توانستم به برخی اطلاعات دسترسی پیدا کنم. ولی واقعاً اطلاعات درباره حضرت معصومه(س) به‌سختی بدست می‌آید.
در خلال نگارش این کتاب به چه نکته‌های جذابی درباره حضرت معصومه(س) رسیدید؟
ایشان در دوران حیاتشان شخصت تأثیرگذاری بودند. حضرت معصومه(س) با اینکه یک زن بودند اما فعالیت اجتماعی تعیین‌کننده‌ای داشتند و از این منظر مورد توجه بودند. به عنوان مثال می‌توان به کلاس‌های درس و بحث و جلسات تفسیر قرآن ایشان اشاره کرد. سفر شجاعانه حضرت به ایران به عنوان یک خانم به نظر من یک هجرت و سفر انقلابی بود که طی آن ایشان چندجا سخنرانی داشتند و روایت و احادیثی از ایشان در تاریخ اسلام نقل شده است. این روحیه تأثیرگذاری در جامعه به عنوان یک خانم برای من بسیار جالب و تأمل‌برانگیز بود که باید بیشتر درباره این بعد حرف بزنیم و تحقیق کنیم. به اعتقاد من، زن‌های ایرانی اگر به دنبال الگو می‌گردند، می‌توانند از حضرت معصومه(س) به عنوان فردی که فعالیت‌های اجتماعی درست و اصولی اما بسیار تأثیرگذار داشتند، بهره ببرند.
سعی می‌کردم از طریق مطابقت تاریخی، خلأها را جبران کنم؛ مثلاً زمانی که امام رضا(ع) در ایران بودند، حضرت معصومه(س) در ایران یا مدینه یا در مسیر مهاجرت به ایران بودند؛ سعی می‌کردم مطابقت دهم و با تخیل به فضاهای جدیدی برسم که در منابع تاریخی نیامده، اما به‌شدت مراقب بودم به مستندات تاریخی که آمده وفادار باشم و خیال‌پردازی‌ای نکنم که به مستندات خدشه وارد کند.
یا مثلاً می‌دانیم ایشان در عصر رضوی زیسته‌اند، پس حتماً شاهد ماجراهایی بوده‌اند؛ من سعی کردم از طریق مطابقت ماجراها و اطلاعات در داستان به فضاهای جدید برسم.
یک جمله در تاریخ آمده که حضرت معصومه(س) فرزندان شهدا را به فرزندخواندگی قبول می‌کردند. من در داستان، قصه دو نفر از این فرزندخواندگان را آورده‌ام؛ منظورم این است این جمله تاریخی را خودم با مطابقت شرایط و اوضاع؛ بسط و گسترش دادم تا مخاطب به اطلاعات بیشتری درباره حضرت معصومه(س) دست یابد.
شما در رده سنی نوجوان و خانم فاطمه سلیمانی در کتاب «به سپیدی یک رؤیا» در رده بزرگسال تنها داستان‌نویسان کشور ما هستید که از دریچه داستان و رمان به زندگی حضرت معصومه(س) نگاه کرده‌اید؛ سؤالم این است پس از نگارش این کتاب به‌نظرتان حضور حضرت معصومه(س) چه تأثیری بر کشور ما داشته است؟
تأثیر حضور امام رضا(ع) و حضرت معصومه(س) را می‌توان از ابعاد مختلف دینی، هنری، تمدنی، علمی و… بررسی کرد و اینکه حضور این دو بزرگوار کشور ما را به چه شرایط درخشانی درزمینه تمدنی، هنر اسلامی و… رسانده‌اند، اما این حضور شخصاً برای من به لحاظ احساسی و معنوی بسیار قابل تأمل و شوق‌انگیز است. اینکه من به عنوان یک ایرانی مسلمان احساس می‌کنم از میان ائمه(ع)، این دو نفر در کشور ما هستند و این دو نفر انگار بیشتر به ما تعلق دارند حالم را خوب می‌کند.
خیلی از ما در کوره راه‌های زندگی و در شرایط سخت، خودمان را به مشهد یا قم می‌رسانیم و با دیدار این دو بزرگوار آرام می‌شویم و به آن‌ها پناه می‌بریم؛ این سرمایه و ثروت برای من بسیار ارزشمند است و من به لحاظ عاطفی و معنوی از این حضور سرشار از شوقم و بابتش خدا را شکر می‌کنم.
چه حرف ناگفته‌ای درباره کتاب دختر ماه دارید
ما نویسنده‌ها وظیفه‌مان پژوهش و نگارش است؛ کار ما نوشتن است، اما مسئولانی باید باشند و دغدغه این را داشته باشند که این کتاب‌ها بیشتر دیده شود و به دست مخاطب برسد. البته دختر ماه الان به چاپ حدود ششم رسیده، ولی می‌شد به این مدل کتاب‌ها بیشتر توجه شود؛ مثلاً در ایام تولد یا وفات حضرت معصومه(س) تا مخاطبان با این انسان تأثیرگذار تاریخ اسلام بیشتر آشنا شوند.
دیدگاهتان را بنویسید